Catatan Harianku (205).
Mak-adang. JAKARTA.
Akianyo jadi juo Mak Antah tabik cicih dek lari katiko Mak Enek kanai tangan dek anak surau. Antah ko adolah singkatan nama keren Mamak nan surang ko. Partamo dek asanyo memang dari nagari Antah Barantah. Kaduo, sijak Mak Gambua (MG) populer manyingkek namo, Mak Enek (ME) baitu pulo, Mak Antah nda amua kalah.
Antah ko singkek an dari Anjang nan Tangguang Gagah. Di caliak-caliak bana, memang topek pulo namonyo ko. Di kecean buruak, Mamak ko, lai juo nampak gagahnyo. Kalau sadang tapasang baju Datuak Pangulu dek inyo, bakarih pulo sampai dado, lengkap jo tutuik kapalo, dan saruang bugih dan bakilek tu, sabana gagah Mamak ko. Tapi bilo nyo la galak, nampak buruaknyo. Dek anak-anak silek, nda tau sia nan mamulai, Antah ko ditukanyo jo Antas. Anjang Tanggiang Saketek. Walah-walah. Abih main Mamak ko dek nyo.
Kalau datang Mamak ko ka Balai, lah ado sajo nan mamanggia Mamak Antas. Agak moderen buninyo stek. Tapi anak Silek Kumango sajo nan tau, Mamak Anjang. Nan kato Tas nyo nda disabuikan ka nan rami. Babisiak mainnyo, kata satu anak silek.
Baa tibo gagahnyo Mak Antah? Kalau turun ka sawah, apolagi kalau sadang banyak urang di Kapalo Banda, nyo langsuang turun. Sarawa baguluang, nan tangan baitu pulo. Kalau ado rokok jo api-api langsung nyo agia ka tuo-tuo kampuang nan duduak di Lapau. Biasonyo langsung pulo nyo tinggaan karih bakelok sambilan tu di rumah. Indak babaju kabasaran tu, aratinyo inyo sasuai jo urang banyak. Marakyaik. Apalagi sijak nyo amua pulo masuak ka dalam banda. Baa kok Mamak bana nan turun bakubang ka banda Mak. Baitu tanyo kamanakan. Iko banda ko memang tampek awak barasa. Baitu keceknya angkek talua.
Singkek carito, tibolah ari nan sulik. Lupo urang banyak jo elok Mak Antah, tasabab kamanakan angkeknyo dari rantau subarang la dapek pulo posisi lamak. Manjadi panguaso Tanah Tumbuah. Tapi kotu inyo ka Pulau, dasar dari Nagari nda jaleh pandai pulo nyo bacarito Adat. Adat nan sabana Adat. Tibo tibo salah kecek, nan nda bisa ditarimo urang banyak. Itulah kamanakan si Pekok namonyo.
Lah paniang Mak Antah bapikia, kadipangakan lah kamanakan sorang ko. Ka ditangani, nyo labiah bagak dari awak. Katiko Mak Antah Batagak Gala, inyo pulo nan mambayia kambiang jo jawi kadibantai. Ha la abih aka Mak Antah.
Singkek carito, tibolah ari nan sulik itu. Baru sajo anak surau mandakek ka rumah gadang, Mak Enek la disuruanyo nda buliah pai. Jago rumah gadang ko Nek, ko nda dapek aka dek den ko doh. Mak Enek kan tau, kalau soal anak surau ko Waden nda jaleh doh Nek. Kan Nampak dek Enek salamo ko, waden sumbayang jo kadang lai kadang indak. Ko tibo subarangsang den, kan Nampak dek Enek, mandi-mandi pun den indak. Baitu kiro-kiro keceknyo malakik kalua dari janjang dapua di balakang.
Sampai la laruik sanjo, Mak Enek nan kalimpasiang. Ibo awak jo Mak Enek. Urang nan bautang, inyo nan mambayia. Ko nda dek ibo badannyo kenek tu, la marasai kanai tangan dek anak surau. Nan jamua lai nda digaduah. Sebab itu pulo alasan dek si Pekok beko, lah rusak padi Mamak den. Inyo memang tau nan rusak tu cuma fisik. Kalau ati urang nan rusak, harago diri dan lain-lainnyo, nyo nda mangarati. Dek itu pulo anak surau makin berang. Turunan musang waang ko Pekok. Baitu kecek anak surau bagai.
Banyak nan kadicaritokan tentang Mak Antah. Tapi hari Sinayan ko ndak lo babuka galeh Mak Adang beko. Nan Mak Uniang la mamuta bendi nyo ka sawah. Goreng pisang sijak cako lah dingin alun juo baresek.
Baa carito singkeknyo Mak Adang? Anak surau yo sabana rami. Tapaso Mak Enek mananyo malalui Mak Kuto. Bawolah Mak Antah agak subanta. Ko babayo beko, rumah gadang nan kanai baka. Mak Kuto memang bagiannyo bana soal kaamanan. Apalagi kok ka maangkek talua, itulah karajonyo dari dulu. Nan penting duduak ikua di rumah gadang.
Satelah Mak Kuto pulang dari Sawah. Tanyato Mak Antah indak ado di Tabek bakoncek subalah kandang kabau gadang. Kamalahnyo pai. Tanyato nyo tibo di kapalo banda. Tampek dulu acok nyo bakubang.
Pulang la sabanta Mak, kecek Mak Kuto sabana ati-ati. Ndak jaleh dek ang do Kuto. Nampak ari ka ujan dek ang ko, beko anak surau tu pulang sorang se tunyo. Ba tando nyo ari ka ujan Mak? Tanyo Mak Kuto nda talok mancaliak. Mak Antah lai mulai berang, bantuak ka nampak giginyo.
Ha… itu rancak tanyo ang Kuto. Ko tando ari ka ujan, koncek la bakotek-kotek nyo. Pulang sinan ang, salasai dek Mak Enek tu nyoh, kecek Mak Antah. Urang lah ampia lalok, barulah Mak Antah pulang. Nan penting den bakarajo. Tali banda nan paralu. Manga anak surau ka diiyoan. Keceknyo dalam hati.
Sijak itu, Mak Antah lah punyo namo baru. Namonyo Mamak Anjang Cicih dalam Sawa. Dima Datuak Gombua jo Datuak Kayo kutiko tu? Inyo nda sato ka nan rami. Sadang minum kawa daun di Bodi. Dakek dusanak rumah Mak Adang.
Baa curitonyo tantang Mak Antah. Tunggu bisuak sampai dua pakan ko. Mamak Adang sibuk babelok dulu. Tapi kalau ado carito elok, tantu Mamak bagi ka kamanakan. Haaa hh ahha.
Nan jaleh sijak kajadian itu anak anak surau mambuek tugu di Kapalo Balai.. Mak Antah… Tuak Palo partamo dan satu-satunyo nan cicih di sawa sijak Nagari ado.***
7 November 2016.